Ζεί ο Βασιλιάς Αλέξανδρος ; Γ.Δροσίνης

« Μες στο πλατύ τό πέλαγο καράβι ταξιδεύει

Τριγύρω νύχτα απλώνεται..

και με τ' αγέρι, που ελαφρά τα κύματα χαϊδεύει,

τό μπρίκι τό άσπροφόρετο κουνιέται, αργοσαλεύει,

σάν νύφη, πού όλο καί λυγά καί γλυκοκαμαρώνεται .

Μα ξάφνου, σάν να κάρφωσε σ’ άμμουδιαστό ακρογιάλι

τις δυό του άγκυρες μαζί,

τό μπρίκι στέκει καί μπροστά στήν πλώρη του προβάλλει

Γοργόνα θαλασσόβρεχτη μέ αγριωπό κεφάλι:

— Ο Βασιλιάς Αλέξανδρος απέθανε για ζεί;

Βροντολογά τό στόμα της καί τά νερά αναδεύει

με την ψαρίσια της ουρά,

και το γυναίκειο της αυτί απόκριση γυρεύει.

— Ο Βασιλιάς Αλέξανδρος στον κόσμο βασιλεύει,

ό ναύτης αποκρίνεται, ζωή νά 'χης, Κυρά!

Αλίμονο αν τής έλεγε πώς είναι πεθαμένος

Από τά χρόνια τά παλιά !...

Ευθύς την ίδια τη στιγμή ο ναύτης ο καημένος

μαζί μέ τό καράβι του θα βούλιαζε πνιγμένος,

καί ή Γοργόνα θ’ άρχιζε νά κλαίει τό βασιλιά.

Μα τώρα, που έμαθε πώς ζεί, τήν όψη της αλλάζει

και μ’ ομορφιές στολίζεται.

Γίνεται κόρη λυγερή, στα κύματα πλαγιάζει,

μέ δυό ματάκια όλόγλυκα τριγύρω της κοιτάζει,

κι άπ’ τά ξανθά της τά μαλλιά τό πέλαγος φωτίζεται.

Το μπρίκι πάλι ξεκινά καί σιγαλαρμενίζει

στή Θάλασσα την γαλανή.

Και ή Γοργόνα στον άφρό σάν γλάρος φτερουγίζει,

λύρα κρατάει ολόχρυση καί παίζοντας αρχίζει

να τραγουδάει στο πέλαγος μ’ ουράνια φωνή! »

Γ. Δροσίνης

Αναγνωστικόν  Δ' Τάξεως (1946) – ΟΕΔΒ

Η Πολιτεία απαγορεύει σε ιατρούς να προσφέρουν αφιλοκερδώς τις υπηρεσίες τους !

Του Κωνσταντίνου Ερρίπη, θεολόγου - Καρδιολόγου

  Θεώρησα στοιχειώδη υποχρέωσή μου ως γιατρός νά προσφέρω δωρεάν τίς υπηρεσίες μου σε αναξιοπαθούντες συνανθρώπους μου στό Κοινοτικό Πολυιατρείο του Αγ. Στεφάνου. Μετά από 10μηνο παρουσία μου εκεί έμαθα τυχαίως, οτι ως συνταξιούχος ιατρός δέν είχα αυτό τό δικαίωμα καί διέτρεχα τόν κίνδυνο νά συρθώ στά δικαστήρια ... γιά τήν ανιδιοτελή μου προσφορά, η οποία μάλιστα γινόταν όχι στήν ιδιωτική μου κατοικία αλλά σέ κοινόχρηστο, επίσημο, δημοτικό χώρο.
Ζήτησα καί βρήκα τό σχετικό έγγραφο καί ιδού:

"'Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών"
αρ. πρωτ. 25191/14-10-2011
"...θα πρέπει να μη γίνεται δεκτή η εθελοντική παροχή ιατρικῶν υπηρεσιών από συνταξιούχους (από το ΤΣΑΥ) ιατρούς,.. κλπ)

Ανήκουστο!
Επιτρέπεται νά βγαίνουν έξω από τίς φυλακές καί νά περπατούν ελεύθεροι οι φονιάδες, οι έμποροι ναρκωτικών, οι παιδεραστές, κλπ. Αναστέλλεται η προφυλάκιση, μετά από χρηματική εγγύηση, αυτών πού κατάκλεψαν τό Δημόσιο.
Καί δέν επιτρέπεται σέ ιατρό (Καρδιολόγο!) ο οποίος αναγκάσθηκε νά κλείσει τό ιατρείο του, γιά νά μή χάσει τή δεύτερή του σύνταξη, νά προσφέρει δωρεάν τίς υπηρεσίες του στούς συνανθρώπους του σέ αυτή τήν τραγική περίοδο πού διέρχεται η χώρα μας.

Ερωτώ:
Εάν συναντήσω στήν Εθνική οδό τραυματία από τροχαίο, έχω τήν άδεια της πολιτείας ... νά τόν βοηθήσω;

Δέν ντρεπόμαστε!!!

Πηγή:http://synodoiporia.blogspot.gr/2014/01/blog-post_501.html

Σημείωση δική μου: Φανταστείτε γιατρέ να λιποθυμήσει κάποιος σε κλειστό δημόσιο χώρο και να ακουστεί η έκκληση : Ενας γιατροοός , ένας γιατροοός ρε παιδιά, ένας γιατροοός γρήγορα,... αλλά όχι συνταξιούχος ! ! ! ....

Δεν ξέρω γιατρέ μου, αν είμαστε για γέλια ή για κλάματα, μας έχουν μπερδέψει τόσο πολύ...

Οσο για την Εθνική οδό , που ρωτάτε, είμαι σίγουρος ότι θα βοηθήσετε έστω κι αν ακόμη σας απειλούν με όπλο.. Γιατί και ορκισμένος γιατρός είστε και θεολόγος και οπωσδήποτε έχετε εκείνη τη γαλούχηση της "Παλιάς Σχολής" ...με ό,τι αυτό συνεπάγεται για όλους εμάς που είχαμε την καλή τύχη να "φοιτήσουμε" σ΄ αυτήν, όποια δουλειά κι αν κάνουμε !

 Θα ευχόμουν μόνον, να "πέσει στα χέρια σας"  ...ο νομοθέτης και αφού του προσφέρετε τις πρώτες βοήθειες και βεβαιωθείτε ότι δεν απειλείται η ζωή του, να του ....

..παραλίγο να παραφερθώ, συγγνώμη !

Ι.Β.Ν.

Η Ανίκητη Ελπίδα ! (ή Γιάννη ούουουουυυυύ ! ) - Του Χρήστου Χριστοβασίλη !

ΣΗΜΕΡΑ τα Φώτα, το δειλινό της παραμονής του Άη-Γιαννιού, η κάκω η Μήτραινα, σαν όλες της παραμονές του Άη-Γιαννιού, έσφαξε μια παχειά και μεγάλη κόττα, από τες δέκα-δώδεκα κοττούλες, που είχε στην πλατύχωρη αυλή της, τη ζεμάτησε, τη μάδησε, και την έβαλε να βράση ακέρια, μέσα σ' ένα κακκάβι, συγύρισε το σπιτοκάλυβό της, έστρωσε στην κορφή της παραστιάς τη νυφιάτικη την προκόβα της, έδεσε τη γκρινιάρα της τη σκύλλα στην κρικέλλα, και περίμενε, σαν όλες τες παραμονές του Άη-Γιαννιού, νάρθη ο ξενιτεμένος της ο Γιάννης, ξημερόνοντας του Άη-Γιαννιού.
Αυτή η ιστορία εξακολουθούσε χρόνια και χρόνια. Είταν ακόμη νεια η κάκω η Μήτραινα, όταν, χήρα πεντάμορφη και πεντάρφανη, ξεκίνησε τον μονάκριβο της τον Γιάννη για την έρημη την Ξενιτειά. Δεν είχε ακόμα άσπρη τρίχα στα κατάμαυρα και σγουρά μαλλιά της, όταν τον φίλησε για ύστερη φορά, και τον είδε ψηλά από τη ραχούλα, από τ' αγνάντια απάνω, με δακρυόπνιχτα μάτια, να χάνεται στο μάκρος του δρόμου, και να γίνεται άφαντος. Χρόνια και χρόνια από τότε η δόλια η κάκω-Μήτραινα περνούσε τη ζωή της μονάχη στο σπιτοκάλυβό της, έχοντας για μόνη συντροφιά, της τους τέσσερους τοίχους, το εικόνισμα, τη στια, μια γίδα, μια γάτα, μια σκύλλα, και καμμιά δεκαριά κόττες, μ' έναν ώμορφο πετεινό, που της χρησίμευε κάθε πρωί, σαν ωρολόγι, να την ξυπνάη για ν' ανάβη τη φωτιά της, και ν' αρχινάη το εργόχειρο της: ρόκα, ή πλέξιμο, ή μπάλωμα, ή για να πηγαίνη στο λόγγο να ζαλκόνεται και να κουβαλάη ξύλα.
Τα νειόπαιδα του χωριού πήγαιναν κι' έρχονταν στην ξενιτειά, ποιο σε τρία, ποιο σε τέσσαρα, και ποιο σε πέντε χρόνια, το βαρύ-βαρύ, αλλ' ο Γιάννης της κάκως της Μήτραινας ούτε φαίνονταν, ούτε ακούονταν πουθενά! Όλος ο κόσμος τον θωρούσε χαμένο, και ο προεστός του χωριού τον ξέγραψε από το δεφτέρι του, για να μη πληρόνη η κακομοίρα η κάκω-Μήτραινα το χαράτσι του. Και όμως η κάκω η Μήτραινα έσχισε τα ρούχα της, άμα έμαθε, ότι της ξέγραψε ο προεστός το παιδί της, και πήγε στο σπίτι του και τον έκανε απ' ασπρού.
 — Ακούς εκεί, έλεγε βγαίνοντας από του προεστού, να μου σβήση το παιδί μου! Τι τον μέλλ' αυτόν, σαν πληρόνω εγώ; Να σβήσ' το κεφάλι του ο παλιάνθρωπος! Κακό χρό... να μην έχη!
Είχε πάντα την καρδιά της γεμάτη ελπίδα, ελπίδα ζουρλή και παράλογη, και της φαίνονταν, ότι το παιδί της είταν γερό και καλά, ότι κέρδαινε χρήματα, με το σωρό, ότι απόχτησε χτήματα, κι' ότι βρίσκεται στο δρόμο νάρχεται. Ζούσε η καημένη με τ' αργατικό, πότε στ' αμπέλια και πότε στα χωράφια των χωριανών της, κι' ενώ όλος ο κόσμος τη συμπονιώνταν, αυτή δεν τώβανε κάτω, αλλ' απολογιώνταν με θυμό:
 — Μπα! και ποιος σας πληρόνει να μου τραβάτε την αγκούσα; Μη σας πέρασ' από την ιδέα, ότι χάθηκε το παιδί μ' και δε θα μώρθ'; Αυτό ζη και βασιλεύει, δόξα σ' ο Θεός!
Έτσι μου λέει η ελπίδα, πώχω εδώ μέσα στην καρδιά μ'!
Κάθε δειλινάκι, χειμών-καλόκαιρο, όταν έτρεμε ο ήλιος να βασιλέψη, άφινε την αργατειά της, και γνέθοντας πήγαινε ψηλά στη ραχούλα, στ' αγνάντια του χωριού, που δίνουν στο μάτι μεγάλο δρόμο, κι' εκεί κάθονταν, κι' αγνάντευε τη στράτα, ως μια ώρα μακρυά, όσο έκοβε το μάτι της, και με ανίκητη ελπίδα ακολουθούσε τους διαβάτες, που έρχονταν, και μοναχοκουβέντιαζε:
 — Να! αυτός είναι! Αυτός ο καβαλλάρης! Κύττα πώς τρέχει το μουλάρι του! Καλώς ώρισες, παιδί μ'! Καλώς τα μάτια σ' τα δυο!
Και ξεφώνιζε κι' άνοιγε την αγκαλιά της με άφατη χαρά, και ροβολούσε δύο-τρία βήματα, αλλ' ο καβαλλάρης εκείνος δεν είταν ο Γιάννης της κάκως της Μήτραινας, ούτε καν χωριανός της, γιατί, άμα ζύγονε προς το χωριό, έπαιρνε τον άλλον τον δρόμο, τραβώντας για ξένο χωριό, κι' η κάκω-Μήτραινα, χαρωπή-χαρωπή, έπαιρνε από κοντά με το βλέμμα της άλλον καβαλλάρη διαβάτη, για το Γιάννη της, όσο που κι' αυτός έπαιρνε άλλον δρόμο, και δεν έφευγε από τ' αγνάντια παρά όταν θόλονε, κι' άρχιζε να χύνεται το σκοτάδι με το σακκί απάνω στη γη. Τότε γύριζε στο σπιτοκάλυβό της γελαστή και χαρωπή, σαν πάντα, με την καρδιά της γεμάτη ελπίδα, κουνώντας το κεφάλι της και λέγοντας:
 — Ποιος ξέρ' το μοναχό μ', πού να νυχτώθηκε! Δεν το άφηκε η κούραση του δρόμου να φτάσ' απόψε! Κι' αύριο μέρα του Θεού ξημερόν'! Αύριο έρχεται......
Αυτή η δουλειά εξακολούθησε χρόνια και χρόνια. Η ελπίδα φώλιαζε βαθυά στα φυλλοκάρδια της κάκως της Μήτραινας και τίποτε δεν μπορούσε να την ξεσκαλίση απέκει μέσα. Οι μέρες, οι μήνες, τα χρόνια περνούσαν μπροστά της, σαν ερμητικό ποτάμι, σαν όνειρο φτερωτό, και παρέσερναν στο διάβα τους νειάτα, κι' ελπίδες, αλλ' η κάκω η Μήτραινα δε σκοτίζονταν καθόλου κι' είχε πάντα την καρδιά της περιβόλι. Όταν δούλευε με την αργατειά, αυτή έσερνε πάντα το τραγούδι, και τραγουδούσε όλο ξενιτεμένα τραγούδια, για τον ξενιτεμένο τον γυιό της, που πάντα έρχονταν σε χρυσοκάπουλη μούλα, και ποτέ δε φαίνονταν! Όλος ο κόσμος, άντρες και γυναίκες, την ψυχοπονιώνταν την καημένη την κάκω-Μήτραινα, κι' έλεγαν μέσα τους:
 — Ο Θεός να της αυγατάη την ελπίδα της ορφανής!
Τα λειανόπαιδα όμως του χωριού, όταν η κάκω η Μήτραινα τραβούσε με την ρόκκα στο ζωνάρι προς τ' αγνάντια, για ν' αγναντέψη τάχα τον γυιόκα της, που έρχονταν από τα ξένα, την έπαιρναν από το κοντό, κι' όταν άρχιζε να μοναχοκουβεντιάζη της έλεγαν με παιδιακίσια κακία:

 Όταν ασπρίση ο κόρακας και γένη περιστέρι   

 Τότε κι' ο Γιάννης σου θα 'ρθή,

 μ' ένα ραβδί στο χέρι.     

 Χα χα χα χα χα χα χ α χ α χ α α ά!

Η κάκω η Μήτραινα τες πλειότερες φορές δεν τους απολογιώνταν, αλλ' όταν την παραφούρκιζαν, τα κακολογούσε:
— Ουγκζού! Να δαγκάσετε τη γλώσσa σας! Ουγκζού! Κακό χρό..... να μην έχετε! Έτσι λέτε σεις να μην έλθη ο Γιάννης μου! Μωρέ θάρθη, παλιόπαιδα, και θα σκάσετε!....
Στο τέλος άλλαζε τη φωνή της και τάπιανε με το καλό:
 — Σωπάτε, παιδάκια μ'! Σωπάτε καλημέρα σας! Τι καλούδια θα σας φέρη ο Γιάνν'ς μου ολωνών, όταν έρθ'!...
Και τα παιδιά, ακούοντας ότι ο Γιάννης της Μήτραινας. θα τους έφερνε καλούδια, προντίζονταν και την άφιναν ήσυχη.
Πέρασαν χρόνια και χρόνια, που εξακολουθούσε η κάκω η Μήτραινα να ελπίζη, κι' όλο να ελπίζη. Κάθε βράδυ περίμενε το Γιάννη της, και κάθε βράδυ ξενυχτούσε έρημη και μοναχή στο σπιτοκάλυβό της, χωρίς να χολιάζη, χωρίς να αδημονάη, χωρίς ν' απελπίζεται, περιμένοντας και βγαίνοντας στ' αγνάντια. Είχε χάσει τον λογαρισμό πόσα χρόνια είχε ο  Γιάννης της στα Ξένα. Δε θυμώνταν πόσα χρόνια της βάραιναν τη ράχη, κ' από την ημέρα, που ξεκίνησε το μονάκριβό της, και τ' αγνάντεψε από τη ραχούλα, ως που τώχασε από τα δακρυόπνιχτα μάτια της, είχε σκεπάσει τον καθρέφτη της, που είχε κρεμασμένο δεξιά στη θύρα της, κι' από τότε δεν είχε ιδή το πρόσωπό της! Τα μαλλιά της είχαν ασπρίσει όλα, τα μούτρα της είχαν ζαρώσει, κι' η ράχη της είχε κυρτώσει, κ' αυτή δεν το γνώριζε! Τα χρόνια σωρεύονταν το έν' απάνω στ' άλλο, κι' η κάκω η Μήτραινα δεν το καταλάβαινε, γιατί τα δόντια της στέκονταν γερά, και κάθε Σάββατο, που λούζουνται, λούζονταν σύνταχα, στα σκοτεινά στο πρώτο λάλημα του πετεινού της, και πέταζε τ' αποχτενίδια στη φωτιά, κι' έτσι δε μπορούσε να ιδή τα μαλλιά της που είχαν γένει άσπρα, σαν βαμπάκι.
Αν και κάθε δειλινό έβγαινε στ' αγνάντια η κάκω η Μήτραινα, για να ιδή το παιδί της νάρχεται, όμως ούτε φαγί ετοίμαζε, ούτε την πρόκοβα έστρωνε, ούτε τη σκύλλα έδενε στην κρικέλλα, για να μην αληχτάη τους χωριανούς. Μόνο την παραμονή του Άη-Γιαννιού έκανε αυτή τη δουλειά.
Το είχε κομποδεμένο εκείνη την ημέρα, ότι θάρχονταν ο Γιάννης της, χωρίς άλλο, ξημερόνοντας η γιορτή του, κι' από την παραμονή, χωρίς να βγη καθόλου στ' αγνάντια, έσφαζε την παχύτερη της την κόττα, τη ζεματούσε, τη μαδούσε, και την έβανε να βράση, σκούπιζε το σπίτι καλά καλά, έστρωνε την πρόκοβα της τη νυφιάτικη στην κορφή κι' έδενε την σκύλλα στην κρικέλλα, για νάνε όλα έτοιμα το πρωί, και να μην έχη άλλη δουλειά, παρά να πάη μόνο στην εκκλησιά, κι' ούδ' άλλο, κι' ούδ' άλλο.
Τόσοι Άη-Γιάννηδες πέρασαν καρτέρει και καρτέρει, που μπορούσαν να φκιάσουν ακέριο μήνα κι' ο Γιάννης της κάκω Μήτραινας δε φαίνονταν! — Τι να είχε γείνει ο Γιάννης της κάκως της Μήτραινας; — Χωρίς άλλο θα έλυωσαν τα κόκκαλά του άβγαλτα κι' ατάραγα, κάτω από το μαύρο μνήμα, χωρίς κηρί, χωρίς λιβάνι, χωρίς τρισάγιο, χωρίς λουλούδια, χωρίς δάκρυα! Αλλά, πού περνούσαν αυτά από το νου της κάκως της Μήτραινας! Μπάξ' ο Θιός να της έκανε κανείς τέτοιον λόγο! Τον έτρωε με τα σκουτιά!...
 — Τι λέγαμε στην αρχή;... Α! λέγαμε ότι η κάκω η Μήτραινα έσφαξε την πλειο παχειά της κόττα, τη ζεμάτησε τη μάδησε και την έβαλε να βράση ακέρια, σιγύρισε το σπιτοκάλυβό της, έστρωσε στην κορφή της παραστιάς την πρόκοβα της τη νυφιάτικη, έδεσε στην κρικέλλα τη σκύλλα της και περίμενε να ξημερώση του Άη — Γιαννιού, για νάρθη ο ξενιτεμένος της....
Όταν έβρασε καλά καλά η κόττα, είχε βασιλέψει ο ήλιος. Τότε η κάκω η Μήτραινα την έβγαλε από τη φωτιά, την απόθεκε ψηλά στο πεζούλι της στιας, κι' ύστερα έκανε το σταυρό της μπροστά στο εικόνισμα, παρακαλώντας την Κυρά την Παναγιά και τον Άη — Γιάννη να της φέρουν το παιδί της γερό και καλά από τα Ξένα, πήρε την τσέργα της, χάλασε και σκέπασε τη φωτιά, έσβησε το λυχνάρι, και πλάγιασε ψηλά στην πρόκοβα της τη νυφιάτικη, για να κοιμηθή, γιατί είταν περασμένη η ώρα.
Τα πρόσφορα τα είχε έτοιμα από την ημέρα του Σταυρού. Το βαθύ πρωί, νύχτα ακόμα, πριν λαλήσουν οι πετεινοί, άμα ήκουσε το σήμαντρο της εκκλησιάς, σηκώθηκε, νύφτηκε, άναψε το καντήλι στο εικόνισμα, έκανε το σταυρό της, άναψε τη φωτιά, κι' έβαλε ψηλά ένα μεγάλο κούτσουρο· έφκιασε τρία-τέσσαρα κηριά, από ένα κρουγγί κηρί, που είχε ψηλά σε μια σκαλοφρύδα, γέμισε το ροΐ της λάδι, πήρε το πρόσφορό της, και κίνησε για την εκκλησιά, κλειώντας πίσω της τη θύρα μόνον με το μάνταλο, για να μπορέση να μπη μέσα μονάχο του, το ξενιτευμένο της το παιδί. Είταν τόσο βέβαιη η κάκω η Μήτραινα, ότι θάρχονταν, χωρίς άλλο, ο Γιάννης της εκείνο το πρωί, που μπορούσε να στοιχηματίση το κεφάλι της το ίδιο. Στην εκκλησιά κάθησε από την αρχή της λειτουργίας ως το τέλος, και, κατά πώς το συνηθούσε πάντα, πήγε στη θύρα του ιερού πρώτη-πρώτη για να πάρη αντίδωρο μπροστύτερα απ' όλο τ' άλλο το Χωριό και να πάγη γλήγορα στο σπήτι της, να δεχτή το παιδί της, που έρχονταν από την Ξενιτειά. Έτσι έκανε πάντα, κι' ο παπάς, που ήξερε αυτή την αδυναμία της, της έδινε αντίδωρο πρώτα απ' όλους, κι' αυτή, παίρνοντας τ' αντίδωρο, βγήκε τρεχάτη από την εκκλησιά, κρατώντας στο χέρι το αδειανό το ροΐ, και τράβησε ίσια γιό το σπιτοκάλυβό της.
Και το ότι δεν είχε φέξει καλά, όταν γύριζε, κι' η συννεφιά η βαρειά, που κρέμονταν στον αιθέρα, έκαναν τον ουρανό μαύρον και φόβιον. Ο άνεμος τραβούσε δυνατά, κι' η κάκω η Μήτραινα έτρεχε γλήγορα, πατώντας, όπως λάχαινε, μέσα στες λάσπες, για να φτάση το γληγορότερο στο σπιτοκάλυβό της και να σφίξη στην αγκαλιά το παιδί της. Μπαίνοντας μέσα στην αυλή, κύτταξε ολόγυρα για να δοκηθή αν κλωτσοβροντάη κανένα μουλάρι, και μη δοκιώντας τίποτε, απόθεκε κάπου το ροΐ της, βγήκε στο δρόμο, και τράβηξε ίσια κατά τ' αγνάντια, κι' άμα έφτασε στη μεριά, που είχε ξεχωριστή τον Γιάννη της, φώναξε με μεγάλη φωνή.
 — Ώωωωρε Γιάννηηηηη!!! Γιάννη ούουουουού!!!...
 — Όρσεεεεεε!!!!
Απολογήθηκε μια φωνή από μακρυά.
 — Χτύπα γλήγορα, παιδάκι μ', γιατί σέφαγε το κρύο!
Του απολογήθηκε η κάκω η Μήτραινα.
Σε λίγο το ποδοβολητό του μουλαριού ακούονταν ξαστερώτερα, αλλ' η κάκω η Μήτραινα δεν το κουνούσε παραπέρα από εκείνη τη μεριά. Τον περίμενε εκεί τον Γιάννη της, ως που ήρθε.
 — Παιδάκι μ'! και ψυχούλα μ'!
 — Μαννούλα μ'! Ποιος σου πήρε τα σχαρήκια και βγήκες τέτοια ώρα εδώ να με καρτεράς;
 — Η Ελπίδα μ' ψυχούλα μ'. Η ανίκητη Ελπίδα μ' που φώλιαζε μέσα εδώ στην καρδιά μ' βαθυά!
Ο Γιάννης κατέβηκε από το μουλάρι, η κάκω η Μήτραινα άνοιξε την αγκαλιά, και μάννα και παιδί έγειναν ένα σώμα από το σφιχταγκάλιασμα. Εκεί στην ίδια μεριά, που αγκαλιάσθηκαν και φιλήθηκαν μάννα και παιδί το θεόπικρο αγκάλισμα και φίλημα του ξεχωρισμού εδώ και τόσα χρόνια, εκεί στην ίδια τη μεριά πάλε μάννα και παιδί ξαναφιλιώνταν και ξαναγκαλιάζονταν το χαρμόσυνο φίλημα κι' αγκάλιασμα του ερχομού! Κι' έτσι φιλιώντας κι' αγκαλιάζοντας, έφτασαν στο σπιτοκάλυβο. Μια βαρειά ντουφεκιά έπεσε στον αυλόγυρο της κάκως της Μήτραινας, που βρόντησε όλο το Χωριό. Η χαρά της κάκως της Μήτραινας, ούτε γράφεται ούτε μολογιέται!

(Νεοελληνικά Αναγνώσματα Β΄Γυμνασίου , Οργανισμός Εκδόσεων Σχολικών Βιβλίων, Εν Αθήναις 1957)

 

Ο Γιαννιώτης Αϊ Γιάννης- Χρήστου Χριστοβασίλη !

Όταν έπεσαν τα Γιάννινα στα χέρια του Σουλτάν Μουράτ, κατά τα 1431, δηλαδή είκοσι δυο χρόνια πριν παρθεί η Πόλη, οι Χριστιανοί Γιαννιώτες, επειδή είχαν υποταχτεί θεληματικά στον Τούρκο, και συνθηκολογήσει μ’ αυτόν, διατήρησαν το προνόμιο να κάθονται στο Κάστρο, μαζί με τους παλιούς τους Εβραίους. Οι Τούρκοι, οι εφτά Φατήχηδες έχτισαν σπίτια έξω από την κεντρική θύρα του Κάστρου, όπου κατοικούσαν κι όσοι άλλοι Τούρκοι έρχονταν από τότε είτε ως δημόσιοι υπάλληλοι, είτε ως στρατιωτικοί και μαζί μ’ αυτούς κι’ οι νέοι Εβραίοι κι’ όσοι άλλοι Χριστιανοί έρχονταν να εγκατασταθούν στα Γιάννινα, από ξένα μέρη, είτε από Ηπειρωτικά χωριά, γιατί δεν περίσσευε χώρος να χτίσουν σπίτια μέσα στο Κάστρο. Έτσι σχηματίστηκαν ξεχωριστοί συνοικισμοί, χώρια οι τούρκικοι, χώρια οι χριστιανικοί και χώρια οι εβραϊκοί κι’ οι γύφτικοι.

Το προνόμιο αυτό, του να κατοικούν οι χριστιανοί Γιαννιώτες μέσα στο Κάστρο, τώχουν χάσει στα 1611, όταν έγινε η επανάσταση του Διονυσίου του Σοφού, που προσωνομάστηκε ύστερα για τούτο από τους Τούρκους Σκυλόσοφος. Έτσι βγήκαν οι χριστιανοί από το Κάστρο, και μπήκαν οι Τούρκοι, έπιασαν τα χριστιανικά σπίτια, γκρέμισαν τες εκκλησιές και τα μανναστήρια που ήταν εκεί κι’ έχτισαν τζιαμιά στην θέση τους.
Μια από τες χριστιανικές συνοικίες, που είχαν χτιστεί τότε έξω από το Κάστρο, πριν διωχτούν απ’ εκεί οι χριστιανοί, ήταν κι η συνοικία του Πλιθοκοποιού. Εκεί κατά τα 1520 ζούσε μια φτωχή οικογένεια, απ’ έναν πατέρα, μια μάννα κι’ ένα παιδί, που λέγονταν Γιαννάκης. Είχαν το σπιτάκι τους κοντά στο σημερινό Γυμναστήριο, που σώζονταν ως τες ημέρες του πάππου μου, αλλ’ είναι τώρα χρόνια, που δεν μπόρεσε να το διατήρηση πλειο η χριστιανική ευσέβεια της συνοικίας, που το θεωρούσε ως κειμήλιο ιερό. Στα 1855 καταστράφηκε τέλεια, το μάχονταν από την μια την μεριά, ο τούρκικος φανατισμός κι’ από την άλλη εκείνοι που διατηρούσαν εκεί τα πλιθοκοποιά.

Ο Γιαννάκης σ’ ηλικία δεκαεφτά-δεκαοχτώ χρονών ήταν θαύμα ομορφιάς. Νόμιζε κανείς ότι δεν ήταν γεννημένος στον κόσμο τούτον, αλλ’ είχε πέσει, σαν αστέρι από τον ουρανό και σκαντάλιζε τα βάσκανα μάτια των Τούρκων, οι οποίοι, αν κι’ είχαν λίγα χρόνια που είχαν αρνηθεί τον Χριστιανισμό, έρεπαν σ’ όλες τες αμαρτίες των Ασιανών Τούρκων. Άλλοι Τούρκοι τον προσωνόμαζαν αυγερινό, άλλοι φεγγάρι κι’ άλλοι ήλιο.
Λέγουν πως μια μέρα πιάστηκαν πεντέξι Τούρκοι εξ αιτίας του, μαχαιρώθηκαν και σκοτώθηκαν στην βρύση, που αφορμής από το γεγονός αυτό ωνομάστηκε «Κανλή Τσιεσμέ» ήτοι αιματωμένη βρύση, που οι Τουρκογιαννιώτες το παρέφθειραν σε «Καλούτσιανη», από την οποία βρύση πήρε τ’ όνομα όλη η συνοικία, που είχε αρχίσει να κατοικιέται, σωζόμενη ως τα σήμερα. Αυτός ο πολλαπλός φόνος συντάραξε τους Τουρκογιαννιώτες κι’ αποφάσισαν, κατόπιν ιερού φετβά να παραδώσουν τον Γιαννάκη ως ηθικόν αυτουργόν στον κατή για να τον καταδικάσει εις θάνατον. Αλλ’ η Μητρόπολη τον παρέλαβε νύχτα και κρυφά τον έκρυψε στο Μοναστήρι των Ασπραγέλων του Ντοβρά, για κάμποσον καιρό κι’ ύστερα τον έστειλε στον Πατριάρχη στην Πόλη. Ήταν τότε Πατριάρχης ο Ιερεμίας ο Ζιτσιώτης, ο οποίος τον σύστησε αμέσως σ’ έναν μεγάλον Χριστιανόν ράφτην, για να μάθη την τέχνη και να βγάζει το ψωμί του.

Ο Γιαννάκης είχε μεγάλη επίδοση στην ραφτικήν κι’ ο αφεντικός του βλέποντας τον καλόν, δουλευτάρη και τίμιον νέον, έβαλε με το νου του να τον κάνη γαμπρόν στην μοναχοθυγατέρα του.
Μια μέρα πέρασε από το κατάστημα ο ιμάμης της συνοικίας και παράγγειλε έναν τζιουμπέ. Ύστερα από δυο-τρεις μέρες ράφτηκε ο τζιουμπές κι’ επιφορτίστηκε ο Γιαννάκης να τον πάγη στο σπίτι του ιμάμη, για να πάρει και την αξία του. Εκείνη την ώρα έλειπε ο ιμάμης στο τζιαμί και τον δέχτηκε η γυναίκα του η οποία, μόλις τον είδε, έμεινε εκστατική από την «ομορφιά του κι’ έβαλε κι’ αυτή με το νου της να τον κάνη γαμπρό στην μοναχοθυγατέρα της, την Ζουλέϊκα. Δίνοντας τον τζιουμπέ ο Γιαννάκης θέλησε να φύγει και να επιστρέψει στο ραφτάδικο, αλλ’ η ιμάμαινα τον κράτησε με γλυκά λόγια και με γλυκά κεράσματα: αρωματισμένο και χρωματισμένο σερμπέτι και ταούκ-γκιοξού. Σ’ αυτό απάνω έφτασε κι’ ο ιμάμης από το τζιαμί. Έλαβε τον τζιουμπέ, ευχαριστήθηκε και πλήρωσε την αξία του. Ο Γιαννάκης λαβόντας τα χρήματα του τζιουμπέ έφυγε τρεχάτος για το κατάστημα, αφήνοντας στον ιμάμη και στην ιμάμαινα την λάμψη και την γοητεία της ομορφιάς του. Η ιμάμαινα ανεκοίνωσε αμέσως την σκέψη πουχε συλλάβει για τον Γιαννάκη κι’ ο ιμάμης την έγκρινε.
- Βαλαχή! Είπε η ιμάμαινα στον άντρα της, είναι κρίμα νάναι ο Άγγελος αυτός του Αλλάχ γκιαούρης και να πάει στο Τζιεχενέμ η ψυχή του! Πρέπει να γένη μουσουλμάνος κι’ ύστερα θα τον κάνουμε παιδί μας στην Ζουλέϊκά μας…

- Καλά το λες γυναίκα μου, αλλά πρέπει να θέλει και το παιδί να γένη Τούρκος. Δεν γένεται με το στανιό. Ξέρεις τι σκυλιά είναι οι γκιαούρηδες για την ψεύτικη τους θρησκεία; Τους κρεμάς ή τους ρίχνεις στην φωτιά για νάρθουν στην αληθινή μας πίστη κι’ αυτοί δέχονται την κρεμάλα τραγουδώντας ή πηδούν στες φλόγες μέσα χαρούμενοι, για την αγάπη του Ισά.
- Να βρεις τρόπο να ξανάρθει αυτό το γκιαουρόπαιδο στο σπίτι μας κι’ εγώ θα τα καταφέρω!
- Είν’ εύκολος ο τρόπος. Είπ’ ο ιμάμης. Παραγγέλω στον αφεντικό του έναν χιρκά και τ’ αγγελόμορφο παιδί θα μου τον φέρει. Πε μου κι’ εμένα όμως για να ξέρω τι θα κάνη;…
- Να σου ειπώ… θάρθη ο Άγγελος μας με τον χιρκά. Θα τον μπάσω μέσα στον οντά της Ζουλέϊκας, σε λίγο θα μπει μέσα κι’ η Ζουλέϊκά κι’ ύστερα δυο μάρτυρες μουσουλμάνοι θα ιδούν να βγαίνουν από τον οντά ο Άγγελος μας κι’ η Ζουλέϊκά μας, με το πρόσωπο γυμνό, χωρίς τον φερετζιέ της. Οι μάρτυρες θα μαρτυρήσουν αυτό στον κατή, ο κατής θα πιστέψει την μαρτυρία τους, θα τον θεώρηση μουσουλμάνον κι’ εσύ ως ιμάμης θα διαταχτής να τον σουνετέψης.
- Βαλαχή! Πολύ καλά τα λες γυναίκα μου, αλλ’ αν δεν θελήσει;
- Είναι δυνατόν να μην θελήσει, όταν μάλιστα ιδή την Ζουλέϊκά μας; Αν όμως δεν θελήσει, τότε κάχρ ολσούν για να μην χαίρωνται οι γκιαούρηδες τέτοια ομορφιά!
Όπως σχεδίασε η ιμάμαινα έτσι κι’ έγιναν: Πέρασε ο ιμάμης από το ραφτάδικο που δούλευε ο Γιαννάκης και παρήγγειλε τον χιρκά. Ύστερα από δυο μέρες ο Γιαννάκης τον πήγε στο σπίτι του ιμάμη, τον έμπασε η ιμάμαινα στον οντά της Ζουλέϊκας, όπου μπήκε κι’ η Ζουλέϊκά χωρίς τον φερετζιέ της, ύστερα ο ιμάμης, η ιμάμαινα, η Ζουλέϊκά οι δυο μάρτυρες κι’ ο Γιαννάκης μπροστά στον κατή, διαδικασία και καταδίκη του Γιαννάκη εις θάνατον, αν δεν θελήσει να σουνευτή και να γένη μουσουλμάνος.
Ο Γιαννάκης διαμαρτυρήθηκε ότι είναι χριστιανός και δεν αλλάζει την χριστιανική του πίστη κι’ ο κατής διέταξε την προφυλάκιση του, με την κατηγορία ότι είχε σχέσες με μουσουλμάνα και ότι της είχεν υποσχεθεί να γένη μουσουλμάνος και να την συζευχθή.

Έμαθε όλα αυτά ο αφεντικός του Γιαννάκη, έτρεξε στον Πατριάρχη Ιερεμία και του ανέφερε το κακό που βρήκε το αθώο παιδί. Ο Πατριάρχης λυπήθηκε κατάκαρδα μαθόντας τα κι’ έστειλε αμέσως στην φυλακή τον Μέγα Πρωτοσύγκελο να πληροφορηθεί πως είχε γίνει η κατηγορία του και να τον ενίσχυση στον ιερόν αγώνα του Χριστού. Ο Γιαννάκης εξωμολογήθηκε στον Μέγα Πρωτοσύγκελο όλην την αλήθεια, ότι δεν είχε καμιά σχέση με την κόρη του ιμάμη κι’ ότι όλη αυτή την σκευωρία την έπλεξαν η ιμάμαινα κι’ ο ιμάμης, που είχαν βαλθεί να τον τουρκέψουν, για να τον κάνουν γαμπρό κι’ εβεβαίωσε τον απεσταλμένον του Πατριάρχη ότι θα υπόμενε κάθε μαρτύριο, όσο σκληρό κι’ αν θα ήταν και θ’ απέθνησκε ηρωικά προς δόξαν του Χριστού!

Ήταν Μεγάλη Πέμπτη. Όλος ο Χριστιανικός Κόσμος της Πόλης πήγαινε στες εκκλησιές για ν’ ακούσει τα πάθη του Χριστού. Ο Γιαννάκης πάθαινε τα πάνδεινα στη φυλακή για την αγάπη του Χριστού: δαρμούς, σουβλιά στα νύχια των χεριών και των ποδιών του και δαγκάματα των κρεάτων του με τανάλια. Κι’ όμως απαντούσε στους τυράννους του τούρκικα:
- Μπεν χριστιάν ντογντούμ, βε χριστιάν ολετζιέηλε!
Την άλλη μέρα, άγια και Μεγάλη Παρασκευή, ήρθαν στην φυλακή ο ιμάμης με την γυναίκα του και με την θυγατέρα τους την Ζουλέϊκά και παρακαλούσαν με αληθινά δάκρυα τον Γιαννάκη ν’ αρνηθεί την πίστη του Χριστού και να γίνει Τούρκος, να γλυτώσει την ζωή του και ν’ απόλαψη όλα τ’ αγαθά του Κόσμου, δόξες και τιμές αλλ’ ο Γιαννάκης τους απαντούσε με ιερόν θυμόν κι’ ιερήν αγανάκτηση:
- Η πίστη του Χριστού μου είναι η αληθινή, η δική σας είναι ψεύτικη και πεθαίνω ευχαρίστως για τον Χριστό, που πέθανε σαν σήμερα απάνω στον Σταυρό για την σωτηρία του Κόσμου.
Έφυγαν βαρύθυμοι ο ιμάμης με την γυναίκα του και με την κόρη του και πήγαν και παρακάλεσαν τον κατή ν’ αναβάλει την εκτέλεση της θανατικής ποινής του Γιαννάκη για οχτώ μέρες και να διατάξη να μην τον τυραννούν ως εκείνην την ημέρα, με την ελπίδα ότι ενδέχονταν ν’ αλλάξει γνώμη και να γένονταν Τούρκος. Τον αγαπούσαν και τον συμπονούσαν αληθινά, αν κι’ αυτοί ήταν οι αίτιοι των βασάνων του και του επικείμενου θανάτου του. Και ποιος πατέρας και ποια μάννα δεν θα ήθελαν να κάνουν γαμπρό στην μοναχοθυγατέρα τους έναν επίγειον άγγελον, σαν τον Γιαννάκη;

Την ημέρα του Μεγάλου Πάσχα τώστειλε ο Πατριάρχης μ’ έναν διάκο του δέκα κόκκινα αυγά, μια πλάτη ψημένου αρνιού και τρεις προσφορές της πατριαρχικής λειτουργίας μαζί με μήνυμα να μείνει ακλόνητος στην πίστην του Χριστού, πράγμα πολύ τολμηρό σ’ εκείνον τον καιρό που βασίλευε στες δυο Ήπειρες και στες δυο θάλασσες ο Σουλτάν Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής, ο μεγαλύτερος Σουλτάνος της Τουρκίας, πούχε εκτείνει τες κατάκτησες του, από την μια μεριά προς την Δύση ως την Βιέννη κι’ από την άλλη, προς την Ανατολή, ως το κέντρο της Περσίας. Αληθινά πολύ τολμηρό σ’ εκείνους τους μαύρους καιρούς για το ελληνικόν Έθνος που δεν άξιζε πλειότερο από ένα κρομμύδι το κεφάλι ενός χριστιανού ραγιά.
Μόλις έλαβε τα πατριαρχικά δώρα ο Γιαννάκης, έκανε τρεις φορές τον σταυρό του κι’ άρχισε να ψάλλει το «Χριστός ανέστη». Τόψαλλε με τέτοια ψυχική διάθεση κι’ ευχαρίστηση, που έκανε τους δήμιους του να εκπλαγούν για την αγγελική του φωνή και μην εννοώντας την γλώσσα μας, να τον παρακαλούν να το λέγει όσες φορές ήθελε την ημέρα και την νύχτα, γιατί δεν ήξεραν ότι εκείνο που νόμιζαν αυτοί ωραίο τραγούδι ήταν το πρώτο και το μεγάλο σάλπισμα της ανάστασης του Χριστού και της σωτηρίας του ανθρώπινου Γένους!

Ο Πατριάρχης Ιερεμίας, για να σώσει τον πατριώτη του τον Γιαννάκη, πήγε ως τον Μέγαν Βεζύρην Ιμπραχήμ-πασιάν, Παργηνόν εξωμότην, ευνοούμενον και δεξί χέρι του Σουλτάνου Σουλεϊμάν αλλ’ ήταν φευγάτος εκείνες τες ημέρες για την Ουγγαρία και την Αυστρία. Αυτός, αν και εξωμότης βοηθούσε πάντα τους Χριστιανούς όταν μπορούσε να το κάνη, χωρίς να εκτεθεί στα μάτια των Τούρκων. Μ’ αυτά δεν είχεν απομείνει άλλο για τον καϋμένον το Γιαννάκη, παρά το μαρτυρικό στεφάνι που θα φορούσε την Παρασκευή της Πασκαλιάς.
Ξημέρωσε κι’ η Παρασκευή της Πασκαλιάς!
Ο Γιαννάκης ετοιμάστηκε για να υποστεί την θανατική του καταδίκη, μην θέλοντας ν’ αρνηθεί τον Χριστόν του, με όσες δελεαστικές προτάσες τώστελναν στην φυλακή ο ιμάμης κι’ η ιμάμαινα κάθε μέρα. Την ορισμένη ώρα παρουσιάστηκαν εκεί, ο κατής, ο ιμάμης με την ιμάμαινα, οι δυο Τούρκοι μάρτυρες κι’ ένας παπάς των Πατριαρχείων με την θείαν κοινωνίαν για να μεταλάβει τον μελλοθάνατον μάρτυρα, αν θάμενε ως την τελευταία στιγμή σταθερός στην πίστη του Χριστού.
Στες φυλακές εκείνην την ιερήν στιγμήν επάλευαν ο Χριστιανισμός με τον Μωαμεθανισμόν, ο Ελληνισμός με τον Τουρκισμόν, η Εκκλησιά με το Τζιαμί, η Αδυναμία με την ισχυρή Βία, και το Φως της Ελευθερίας με το Σκότος της Δουλείας και της βαρβαρότητας !…

Ο κατής ερώτησε τον κατάδικον Γιαννάκην:
- Εξακολουθάς ν’ αρνιέσαι τον αληθινόν Προφήτην του Θεού Μωαμέτην;
Κι’ ο Γιαννάκης απάντησε θαρραλέος:
- Πιστεύω εις ένα Θεόν Πατέρα, τον υιόν του Ιησούν Χριστόν και το Άγιον Πνεύμα και σε κανέναν άλλον!
Ύστερα ο κατής στρεφόμενος προς τους δυο Τούρκους μαρτύρους, τους ερώτησε:
- Τον είδατε εσείς, με τα μάτια σας τον κατηγορούμενον, να βγαίνει απ’ αυτόν τον οντάν με την θυγατέρα του ιμάμη Ζουλέϊκαν, χωρίς να φοράει τον φερετζιέ της;
Κι’ οι μάρτυρες αποκρίθηκαν:
- Βαλλαχή! Μπιλιαχή! Τον είδαμε να βγαίνει από τον οντά, μαζί με την θυγατέρα του ιμάμη, χωρίς τον φερετζιέ της.
Τότε ο κατής είπε στον παπά του Πατριαρχείου, που περίμενε με το αρτοφόρι:
- Είναι δικός σας και κάνετε ό,τι ορίζει η ψευτοθρησκεία σας.
Ο παπάς πρόσφερε στον μελλοθάνατον κατάδικο την θείαν κοινωνίαν, σάρκα κι’ αίμα του Χριστού κι’ έψαλε κλαίοντας το «Μετά πνευμάτων δικαίων την ψυχήν του δούλου σου του Ιωάννου, Σώτερ, ανάπαυσον …»

Ο κατής έγραψε σ’ ένα κομμάτι χαρτί τον τυπικόν γιαφτά και τον κρέμασε στον λαιμό του Γιαννάκη. Ο γιαφτάς έλεγε: «Επειδή ο Γιαννιώτης Γιαννάκης αρνήθηκε ν’ αναγνώριση τον αποσταλμένον του αληθινού Θεού πεϊγαμπέρ Μωαμέτη, καταδικάζεται να καεί ζωντανός. Έτσι τιμωρούνται όσοι αρνιούνται την αληθινήν πίστην του θεού και του προφήτη του Μωαμέτη».
Στην αυλή της φυλακής είχεν αναφτεί μια μεγάλη φωτιά. …
Έφεραν εκεί οι δήμιοι τον αγιασμένον νεομάρτυρα Γιαννάκη της συνοικίας του Πλιθοκοποιού του Γιαννίνου και τον έρριξαν απάνω στες φλόγες, ενώ αυτός έψαλε χαρούμενος:
- «Χριστός ανέστη εκ νεκρών, θανάτω, θάνατον πατήσας και τοις εν τοις μνήμασι ζωήν χαρισάμενος».
Ο παπάς γύρισε στο Πατριαρχείο περίχαρος για τον θρίαμβο και την νίκη της Χριστιανικής θρησκείας, κι’ ο κατής με τον ιμάμη, την ιμάμαινα και τους δυο μαρτύρους έφυγαν κατησχημένοι.

Μαθόντας ο Ζιτσιώτης Πατριάρχης Ιερεμίας το μαρτύριο του συμπατριώτη του Γιαννάκη, εθαύμασε την σταθερή του πίστη προς τον Χριστόν κι’ η Μεγάλη Εκκλησία τον εκήρυξε άγιο και τον γιορτάζει στες 18 Απριλίου.

Αναδημοσίευση από το βιβλίο του Χρήστου Χρηστοβασίλη «Γιαννιώτικα διηγήματα» των εκδόσεων Ροές.

 

Νους και γλώσσα ! Γ.Μπαμπινιώτης

 

Το να μιλάς για τη γλώσσα μεμονωμένα, χώρια από τη σχέση της με τον νου τού ανθρώπου και με τον κόσμο μας, αδικεί κατάφωρα τη γλώσσα, που δεν νοείται παρά μόνο μέσα στο τρίπτυχο: κόσμος – νους – γλώσσα. Τα όντα που συνθέτουν τον κόσμο μας, συγκεκριμένα και αφηρημένα, υπάρχουν για εμάς ως έννοιες, έτσι δηλαδή όπως τα συλλαμβάνει, τα οργανώνει και τα ταξινομεί ο νους μας με τα δεδομένα των αισθήσεων. Με τη σειρά τους οι έννοιες, στην προσπάθεια τού ανθρώπου να κοινωνήσει τις σκέψεις του, να πάρει και να δώσει πληροφορίες, γίνονται σημασίες, μπαίνουν δηλαδή σε έναν συμβατικό κώδικα επικοινωνίας που είναι η γλώσσα, κάθε φυσική ομιλούμενη γλώσσα. Για να δηλωθούν μάλιστα οι σημασίες («τα σημαινόμενα» των Στωικών) «ντύνονται» με φθόγγους («τα σημαίνοντα»), συναποτελώντας τις λέξεις. Ετσι γεννιέται και λειτουργεί μια δυναμική δημιουργική τριαδική σχέση ανάμεσα στα όντα, τις έννοιες και τις σημασίες (τις λέξεις)· δηλαδή ανάμεσα στον κόσμο, τον νου και τη γλώσσα τού ανθρώπου. Αυτό είναι το προνόμιο τού ανθρώπου, που, από μια άλλη σκοπιά, ορίζεται ως πνεύμα (ψυχή, συνείδηση) και σώμα /ύλη.

Σήμερα που οι γνωσιακές σπουδές (νευροεπιστήμες) έχουν φωτίσει σε σημαντικό βαθμό τη λειτουργία τού εγκεφάλου, όπου εδράζονται όλες οι γνωστικές λειτουργίες, μπορούμε να έχουμε καλύτερη εικόνα για τη σχέση νόησης και γλώσσας. Προτείνω μάλιστα – τηρουμένων πάντα των αναλογιών – να μιλάμε για την ύπαρξη στον άνθρωπο δύο «προσωπικών υπολογιστών», δύο εσωτερικών συστημάτων υλισμικού (hardware) και λογισμικού (software) που συνιστούν τον κόσμο τού πνεύματος (τής νόησης) και τής γλώσσας. Και τα δύο εδράζονται στον εγκέφαλο και λειτουργούν παράλληλα και συμπληρωματικά.

Ο «υπολογιστής τού νου» μας περιλαμβάνει τον εγκέφαλο, ο οποίος αποτελεί το υλισμικό τού νου, και τις σκέψεις, που συνιστούν το λογισμικό τού νου. Ενα τεράστιο πλήθος νευρώνων και συνάψεων, με συνεχείς προσθήκες και απώλειες, συνιστούν το υλισμικό τού νου και στεγάζουν τον χώρο όπου εδράζονται οι διάφορες πνευματικές λειτουργίες (lateralization). Το λογισμικό τού νου, δηλαδή το σύστημα των σκέψεων, συνίσταται από: το εννοιολόγιο - ας μου επιτραπεί ο νεολογισμός -, δηλαδή τις έννοιες με τις οποίες διανοούμεθα (π.χ. άνθρωπος, γη, ουρανός, νερό, χώμα, αγάπη, κοινωνία, χώρα, λαός, πολύς, καλός, σήμερα, γρήγορα, κοντά κ.λπ.), τις νοητικές κατηγορίες (πρόσωπα, πράγματα, ενέργειες, δράστης, αποδέκτης, ιδιότητες, χρόνος, τρόπος, αιτία κ.λπ.) και τις νοηματικές συνάψεις (νοήματα, νοηματικές ενότητες, νοηματικά σύνολα). Συμπεριλαμβάνονται κανόνες, περιορισμοί (από τις«συνθήκες αληθείας») και ένα πλήθος «προγραμμάτων» που όλα μαζί δημιουργούν το άπειρο των σκέψεών μας.

Ωστόσο, ο υπολογιστής τού νου μας, η νόησή μας θα ήταν άγνωστη έξω από τον εαυτό μας, «βουβή» και ελάχιστα ανεπτυγμένη αν δεν υπήρχε η δυνατότητα τής γλώσσας. Αν δεν συλλειτουργούσε στον άνθρωπο και «ο υπολογιστής τής γλώσσας», με αντίστοιχο υλισμικό και, κυρίως, με αντίστοιχο λογισμικό που να εκφράζει και να αλληλοτροφοδοτείται με τη νόησή μας. Το υλισμικό τού γλωσσικού μας υπολογιστή είναι, φυσικά, πάλι ο εγκέφαλος, το αριστερό ημισφαίριο τού εγκεφάλου. Σ’ αυτό εδράζονται τα γλωσσικά κέντρα (Broca, Wernicke κ.ά.), οι γλωσσικές λειτουργίες (εκμάθηση, αποθήκευση, οργάνωση, ανάκληση κ.ά.) αλλά και οι γλωσσικές δυσλειτουργίες (αφασία, δυσλεξία, δυσγραφία κ.ά.). Ιδιαίτερα όμως ενδιαφέρει το λογισμικό τής γλώσσας, που συνιστά στην πράξη και κατεξοχήν ό,τι ονομάζουμε γλώσσα. Στηριζόμενοι στην επιστήμη τής γλώσσας, πρέπει να διακρίνουμε δύο περιοχές τού γλωσσικού μας λογισμικού, τον λόγο και την ομιλία, τη γνώση τής γλώσσας και τη χρήση τής γλώσσας στην επικοινωνία. Στο επίπεδο τού λόγου («προτασιακό επίπεδο») το γλωσσικό μας λογισμικό αποτελείται από το Λεξιλόγιο, τη Γραμματική και τη Σύνταξη, καθώς και από τους κανόνες και τους περιορισμούς με τους οποίους λειτουργούν. Στο επίπεδο τής ομιλίας («υπερπροτασιακό επίπεδο») το γλωσσικό μας λογισμικό παράγει τα κείμενά μας (προφορικά και γραπτά) και συμπεριλαμβάνει ό,τι συνδέεται με αυτά (παραγωγή και πρόσληψη κειμένων, προθέσεις και αποδεκτότητα, σύνδεση με περικείμενα κ.λπ.). Πάλι με κανόνες και περιορισμούς.

Η αντιστοιχία των συστατικών στο λογισμικό των δύο εγγενών υπολογιστών μας δείχνει την άμεση αντιστοιχία σκέψης και γλώσσας. Οι έννοιες που συλλαμβάνουμε με τη σκέψη μας στοιχούν και εκφράζονται γλωσσικά με τις λεξικές σημασίες· οι νοητικές κατηγορίες δηλώνονται γλωσσικά από τις γραμματικές και τις συντακτικές κατηγορίες· οι νοηματικές συνάψεις δηλώνονται γλωσσικά με την εξής αντιστοιχία: τα νοήματα με προτάσεις, οι νοηματικές ενότητες με προτασιακές ενότητες (τις παραγράφους τού γραπτού λόγου) και τα νοηματικά σύνολα με προτασιακά σύνολα, δηλαδή με ό,τι χαρακτηρίζουμε ως κείμενα (προφορικά ή γραπτά). Οπως είναι φανερό, τη δομή και τη λειτουργία τής νόησής μας παρακολουθεί και εκφράζει η γλώσσα μας. Νόηση και έκφραση, σκέψη και γλώσσα συνυπάρχουν και συλλειτουργούν. Με απόλυτη αντιστοιχία που επιτρέπει την ποιοτική έκφραση τής σκέψης ανάλογα με το ενδιαφέρον, τη γνώση, την ικανότητα, την άσκηση και την ευαισθησία που έχει ο καθένας μας στη γλώσσα.

Και μην ξεχνάμε ότι και οι δύο υπολογιστές μας, ο νους και η γλώσσα μας, χαρακτηρίζονται στη λειτουργία τού λογισμικού τους από δύο καίρια καθαρώς ανθρώπινα χαρίσματα: τη δημιουργική ικανότητα και τη δυνατότητα επιλογών στη σκέψη και στη γλώσσα μας.

 

Ο κ. Γεώργιος Μπαμπινιώτης είναι καθηγητής Γλωσσολογίας και πρώην πρύτανης τού Πανεπιστημίου Αθηνών.

 

ΤΟ ΒΗΜΑ 01/12/2013

 

http://anthologio.wordpress.com/2013/12/17/%cf%8e-4/