Το Κάστρο της Οχιάς στην Ορεινή Ηλεία !

Το κάστρο της Οχιάς ή Ωρειάς στην Ορεινή Ηλεία !

Απο την ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου της Minnesota MARWP

Χάρτης που δείχνει τη θέση του κάστρου κοντά στο Κακοτάρι

Το χωριό Κακοτάρι

 

Ο ποταμός Πηνειός

Ειναι η γαλάζια γραμμή πάνω στο χάρτη του κ.Cooper, μαζί με τον παραπόταμό του- το Κερεσοβίτικο ποτάμι- που συναντιώνται στο Διπόταμο, κάτω ακριβώς απο το κάστρο της Οχιάς και λίγο αριστερά απο την κοιλάδα της "Παλιοκαρυάς"

Το κάστρο ενω φωτίζεται απο τον Ηλιο, που βγήκε απο τα σύννεφα σαν ελεγχόμενος προβολέας, για να με.... διευκολύνει !

Το κάστρο οπως φαίνεται απο τη Λιθαρόστρουγκα

Θέση:

Το κάστρο της Οχιάς ή Ωρειάς βρίσκεται 3 χλμ. βορειοανατολικά του χωριού Κακοτάρι. Η προσέγγιση στο χώρο επιτυγχάνεται μόνο απο εναν αστρωτο δρόμο που ξεκινά απο τη βορειοανατολική ακρη του χωριού. Ο δρόμος ειναι γεμάτος πέτρες και μπορεί να περάσει αυτοκίνητο, αλλά με δυσκολία. Ο δρόμος σταματά σε ενα αγροτόσπιτο, απ΄οπου η ανάβαση προς το χώρο ειναι δυνατή μόνο με τα πόδια. Σε 30 περίπου λεπτά φτάνει κανείς στην ακρόπολη.

Ο χώρος:

Ο οικισμός που καταλαμβάνει επιφάνεια 200 Χ 200 μ. περίπου απλώνεται στην κορυφή και τις πλαγιές ενός απότομου κωνικού λόφου. Η θέση δεσπόζει στην κοιλάδα του ποταμού Πηνειού, στο σημείο οπου ενώνεται με εναν παραπόταμό του στα Διπόταμα. Σήμερα η περιοχή χρησιμοποιείται για βοσκή και για περιορισμένες γεωργικές καλλιέργειες. Το εδαφος ειναι απότομο και τραχύ.

Πληθυσμός:
Αγνωστος

Ιστοριογραφία :

Στον ατλαντα της Expedition scientifique de Moree (Bory de saint-Vincant 1835) η θέση ειχε αρχικά σημειωθεί ως κάστρο και ειχε αναγνωριστεί ως αρχαία. Οι περιηγητές και τοπογράφοι του δεκάτου ενάτου αιώνα το συσχετίζουν με την οπούντα (Leake 1846-220)* ειτε με την Εφύρα (Curtius 1851-2 w 2: 41-2) Το 1924 ο οικισμός αναγνωρίστηκε ως μεσαιωνικός. Εκείνη την εποχή καταγράφηκε για πρώτη φορά η προφορική παράδοση η σχετική με το ονομα "Κάστρο της Οχιάς". Γ.Παπανδρέου 1924 : 108, 180-1)

Γιδοπρόβατα βόσκουν κοντά στο κάστρο

Ο βοσκός της περιοχής Χρήστος Βασιλόπουλος οδήγησε την ομάδα του Προγράμματος του Μορέα σε αυτή την απομακρυσμένη περιοχή. Οι ντόπιοι στο Κακοτάρι εχουν συνδέσει το ονομα "Κάστρο της Ωρειάς", που αναφέρεται συχνά στις επιστημονικές συζητήσεις για την ταύτιση του Αράκλοβου, με τον ερειπωμένο οικισμό.

Αριθμός καταγεγραμμένων κτηρίων (1993, 1994):
250

Υδροφορία:

Ενα επίμηκες ορθογώνιο κτήριο, με υδροστεγείς τοίχους και θολωτή οροφή στην κορυφή της ακρόπολης, ταυτίστηκε με δεξαμενή. Υπάρχουν αφθονες πηγές στην περιοχή. Στη θέση Διπόταμα, οπου συμβάλλουν οι παραπόταμοι του Πηνειού, ενα τμήμα του ποτάμιου ρεύματος σχηματίζει θεαματικό καταρράκτη. Κατά μήκος του Πηνειού βρέθηκαν ιχνη 12 υδρόμυλων, ενω στις βορειοδυτικές πλαγιές της ράχης Γεράκι** φαίνονται τα ιχνη του καναλιού ενός αγωγού. Ο αγωγός αυτός θα πρέπει να διοχέτευε στο χωριό Κακοτάρι  νερό απο τις πηγές του ποταμού*** Τόσο ο αγωγός οσο και η πλειονότητα των νερόμυλων ανάγονται στην Οθωμανική περίοδο, εκτός απο τρία κανάλια μύλων που μπορεί να ειναι μεσαιωνικά.

Περιγραφή θέσης:

Ενα μικρό φρούριο με δεξαμενή και εκκλησία περικλύει το χώρο. Τα κτήρια του οικισμού απλώνονται στις πλαγιές της δυτικής, νότιας και ανατολικής πλευράς. Ιχνη τάφων στα δυτικά του οικισμού μπορεί να υποδεικνύουν την υπαρξη ενός νεκροταφείου εντός των τειχών.

Οχύρωση:

Υπάρχουν κάποιοι αναλημματικοί τοίχοι αλλα δεν προορίζονταν για οχειρωματικούς σκοπούς. Η ακρόπολη βρίσκεται στην κορυφή μιας ασβεστολιθικής προεξοχής του πετρώματος που ειχε φυσική προστασία απο τις απόκρημνες πλαγιές απο ολες τις πλευρές.

Σχηματισμοί μεταξύ κτηρίων:

Τα σπίτια δεν ειναι προσαρτημένα στο τείχος, αν και συχνά χτίζονται σε σχέση προς εναν κοινό αναλημματικό τοίχο

Κατασκευή:

Η δόμηση των κτισμάτων γίνεται με ξερολιθιά με την εξαίρεση της εκκλησίας και της δεξαμενής, για την κατασκευή των οποίων χρησιμοποιήθηκε και κονίαμα.

Κατάσταση διατήρησης:

Τα κτήρια σώζονται σε υψος λίγων μόνο δομών πάνω απο το εδαφος.****

Κτήρια ειδικής χρήσης:

Εντοπίστηκαν τρείς εκκλησίες . Κάθε εκκλησία ειναι ενα μικρό μονόκλιτο κτίσμα με κυκλική αψίδα. Μιά απο τις τρείς εκκλησίες ειναι προσαρτημένη σε μια σειρά κτηρίων. Το συγκρότημα αυτό ισως εξυπηρετούσε μια μικρή μοναστική κοινότητα.

Σπίτια:

Καταγράφησαν διακόσια σαράντα σπίτια. Ειναι αρθρωτά στην κάτοψη, διαστάσεων 5 μ. περ. σε πλάτος και 5-20 μ. σε μήκος. Τα περισσότερα σπίτια ειναι χτισμένα κάθετα στην πλαγιά.

Δρόμοι:

Μονοπάτια σε χρήση ακόμη και σήμερα υποδεικνύουν οτι πράσβαση στη θέση υπήρχε απο τα ανατολικά και τα βορειοανατολικά. Οι αναλημματικοί τοίχοι , απο την αλλη πλευρά, που ο καθένας τους ηταν κοινός και υποστήριζε αρκετά σπίτια, δείχνουν οτι υπήρχαν μονοπάτια που διέτρεχαν περιμετρικά το τείχος.

Αρχαιολογικές μαρτυρίες:

Καταγράφηκε χρηστική κεραμική και κεραμύδια που ανάγονται στη μεσαιωνική περίοδο.

Οικονομική δραστηριότητα:

Στον οικισμό βρέθηκαν χελώνες σιδήρου.

Πηγή: Houses of the Morea του αρχαιολόγου κ. Frederic Cooper 

Δίγλωσσο αλμπουμ που εχει κυκλοφορήσει απο τις εκδόσεις "Μέλισσα"

Το -μεγάλων αντοχών- πέτρινο γεφύρι μας

(Στην ιστοσελίδα του κ.Cooper αναφέρεται στα διατηρημένα μνημεία του κάστρου)

Στο Διπόταμο, απο την αριστερή πλευρά του Κερεσοβίτικου ποταμού και λίγο πιό κάτω απο τον καταρράκτη που αναφέρει ο κ.Cooper, βρίσκεται αυτή η πολύ παλιά κρέμαση μύλου.

Σημειώσεις δικές μου:

1* Ο περιηγητής τοπογράφος και λοχαγός Leake , σωστά κατά την γνώμη μου, τοποθετεί το κάστρο της Οχιάς πάνω στην- αγνωστης θέσης-πόλη Οπούντα ή Οφιούντα της Ακρώρειας

Γιατί βάσει του: "Αρχή σοφίας η των ονομάτων επίσκεψις" η πόλις του φιδιού (Οπούς ή Οφιούς) ευκολα γίνεται το κάστρο του φιδιού και κατ' επέκταση το κάστρο της Οχιάς , αφού το κυριότερο φίδι στην περιοχή ειναι η οχιά !

2** Οταν γράφεται στη ράχη Γεράκι, μάλλον ειναι τυπογραφικό λάθος, εννοείται η ράχη Γερακάρι

3*** Ο αγωγός στις πλαγιές του Γερακαριού δεν μετέφερε νερό στο Κακοτάρι αλλά στην Μπουκούτα (περιοχή Πανοπούλου) απο τις πηγές της Κερέσοβας.

4**** Στα κτήρια που σώζονται ειναι και το πέτρινο γεφύρι του Πετρωτού, το οποίο δεν αναφέρεται εδώ,  αναφέρεται ομως  στην ιστοσελίδα του προγράμματος του Πανεπιστημίου της Minnesota.

4β Πολλά απο τα κτήρια που σώζονται ξεπερνούν και τα 2,5 μέτρα

Σε απόσταση "αναπνοής" απο το Πανόπουλο, εκτός απο το κάστρο της Οχιάς, βρίσκονται αλλα τέσσερα κάστρα: Του Σκιαδά, της Μποκοβίνας, του Σταυρακιού και του Μισοβουνίου.

Ι.Β.Ντινόπουλος

Φωτογραφίες: Ιωάννης Β. Ντινόπουλος