Το Κάστρο της Οχιάς στην Ορεινή Ηλεία !

Το κάστρο της Οχιάς ή Ωρειάς στην Ορεινή Ηλεία !

Απο την ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου της Minnesota MARWP

Χάρτης που δείχνει τη θέση του κάστρου κοντά στο Κακοτάρι

Το χωριό Κακοτάρι

 

Ο ποταμός Πηνειός

Ειναι η γαλάζια γραμμή πάνω στο χάρτη του κ.Cooper, μαζί με τον παραπόταμό του- το Κερεσοβίτικο ποτάμι- που συναντιώνται στο Διπόταμο, κάτω ακριβώς απο το κάστρο της Οχιάς και λίγο αριστερά απο την κοιλάδα της "Παλιοκαρυάς"

Το κάστρο ενω φωτίζεται απο τον Ηλιο, που βγήκε απο τα σύννεφα σαν ελεγχόμενος προβολέας, για να με.... διευκολύνει !

Το κάστρο οπως φαίνεται απο τη Λιθαρόστρουγκα

Θέση:

Το κάστρο της Οχιάς ή Ωρειάς βρίσκεται 3 χλμ. βορειοανατολικά του χωριού Κακοτάρι. Η προσέγγιση στο χώρο επιτυγχάνεται μόνο από έναν άστρωτο δρόμο που ξεκινά από τη βορειοανατολική άκρη του χωριού. Ο δρόμος είναι γεμάτος πέτρες και μπορεί να περάσει αυτοκίνητο, αλλά με δυσκολία. Ο δρόμος σταματά σε ένα αγροτόσπιτο, απ΄όπου η ανάβαση προς το χώρο είναι δυνατή μόνο με τα πόδια. Σε 30 περίπου λεπτά φτάνει κανείς στην ακρόπολη.

Ο χώρος:

Ο οικισμός που καταλαμβάνει επιφάνεια 200 Χ 200 μ. περίπου απλώνεται στην κορυφή και τις πλαγιές ενός απότομου κωνικού λόφου. Η θέση δεσπόζει στην κοιλάδα του ποταμού Πηνειού, στο σημείο οπου ενώνεται με έναν παραπόταμό του στα Διπόταμα. Σήμερα η περιοχή χρησιμοποιείται για βοσκή και για περιορισμένες γεωργικές καλλιέργειες. Το έδαφος είναι απότομο και τραχύ.

Πληθυσμός:
Άγνωστος

Ιστοριογραφία :

Στον άτλαντα της Expedition scientifique de Moree (Bory de saint-Vincant 1835) η θέση είχε αρχικά σημειωθεί ως κάστρο και είχε αναγνωριστεί ως αρχαία. Οι περιηγητές και τοπογράφοι του δεκάτου ενάτου αιώνα το συσχετίζουν με την οπούντα (Leake 1846-220)* είτε με την Εφύρα (Curtius 1851-2 w 2: 41-2) Το 1924 ο οικισμός αναγνωρίστηκε ως μεσαιωνικός. Εκείνη την εποχή καταγράφηκε για πρώτη φορά η προφορική παράδοση η σχετική με το όνομα "Κάστρο της Οχιάς". Γ.Παπανδρέου 1924 : 108, 180-1)

Γιδοπρόβατα βόσκουν κοντά στο κάστρο

Ο βοσκός της περιοχής Χρήστος Βασιλόπουλος οδήγησε την ομάδα του Προγράμματος του Μορέα σε αυτή την απομακρυσμένη περιοχή. Οι ντόπιοι στο Κακοτάρι έχουν συνδέσει το όνομα "Κάστρο της Ωρειάς", που αναφέρεται συχνά στις επιστημονικές συζητήσεις για την ταύτιση του Αράκλοβου, με τον ερειπωμένο οικισμό.

Αριθμός καταγεγραμμένων κτηρίων (1993, 1994):
250

Υδροφορία:

Ένα επίμηκες ορθογώνιο κτήριο, με υδροστεγείς τοίχους και θολωτή οροφή στην κορυφή της ακρόπολης, ταυτίστηκε με δεξαμενή. Υπάρχουν άφθονες πηγές στην περιοχή. Στη θέση Διπόταμα, όπου συμβάλλουν οι παραπόταμοι του Πηνειού, ένα τμήμα του ποτάμιου ρεύματος σχηματίζει θεαματικό καταρράκτη. Κατά μήκος του Πηνειού βρέθηκαν ιχνη 12 υδρόμυλων, ενώ στις βορειοδυτικές πλαγιές της ράχης Γεράκι** φαίνονται τα ίχνη του καναλιού ενός αγωγού. Ο αγωγός αυτός θα πρέπει να διοχέτευε στο χωριό Κακοτάρι  νερό απο τις πηγές του ποταμού*** Τόσο ο αγωγός όσο και η πλειονότητα των νερόμυλων ανάγονται στην Οθωμανική περίοδο, εκτός απο τρία κανάλια μύλων που μπορεί να ειναι μεσαιωνικά.

Περιγραφή θέσης:

Ένα μικρό φρούριο με δεξαμενή και εκκλησία περικλύει το χώρο. Τα κτήρια του οικισμού απλώνονται στις πλαγιές της δυτικής, νότιας και ανατολικής πλευράς. Ίχνη τάφων στα δυτικά του οικισμού μπορεί να υποδεικνύουν την ύπαρξη ενός νεκροταφείου εντός των τειχών.

Οχύρωση:

Υπάρχουν κάποιοι αναλημματικοί τοίχοι αλλα δεν προορίζονταν για οχειρωματικούς σκοπούς. Η ακρόπολη βρίσκεται στην κορυφή μιας ασβεστολιθικής προεξοχής του πετρώματος που είχε φυσική προστασία από τις απόκρημνες πλαγιές από όλες τις πλευρές.

Σχηματισμοί μεταξύ κτηρίων:

Τα σπίτια δεν είναι προσαρτημένα στο τείχος, αν και συχνά χτίζονται σε σχέση προς έναν κοινό αναλημματικό τοίχο

Κατασκευή:

Η δόμηση των κτισμάτων γίνεται με ξερολιθιά με την εξαίρεση της εκκλησίας και της δεξαμενής, για την κατασκευή των οποίων χρησιμοποιήθηκε και κονίαμα.

Κατάσταση διατήρησης:

Τα κτήρια σώζονται σε ύψος λίγων μόνο δομών πάνω από το εδαφος.****

Κτήρια ειδικής χρήσης:

Εντοπίστηκαν τρείς εκκλησίες. Κάθε εκκλησία είναι ένα μικρό μονόκλιτο κτίσμα με κυκλική αψίδα. Μιά απο τις τρείς εκκλησίες είναι προσαρτημένη σε μια σειρά κτηρίων. Το συγκρότημα αυτό ίσως εξυπηρετούσε μια μικρή μοναστική κοινότητα.

Σπίτια:

Καταγράφησαν διακόσια σαράντα σπίτια. Είναι αρθρωτά στην κάτοψη, διαστάσεων 5 μ. περ. σε πλάτος και 5-20 μ. σε μήκος. Τα περισσότερα σπίτια είναι χτισμένα κάθετα στην πλαγιά.

Δρόμοι:

Μονοπάτια σε χρήση ακόμη και σήμερα υποδεικνύουν ότι πράσβαση στη θέση υπήρχε από τα ανατολικά και τα βορειοανατολικά. Οι αναλημματικοί τοίχοι, από την άλλη πλευρά, που ο καθένας τους ήταν κοινός και υποστήριζε αρκετά σπίτια, δείχνουν ότι υπήρχαν μονοπάτια που διέτρεχαν περιμετρικά το τείχος.

Αρχαιολογικές μαρτυρίες:

Καταγράφηκε χρηστική κεραμική και κεραμύδια που ανάγονται στη μεσαιωνική περίοδο.

Οικονομική δραστηριότητα:

Στον οικισμό βρέθηκαν χελώνες σιδήρου.

Πηγή: Houses of the Morea του αρχαιολόγου κ. Frederic Cooper 

Δίγλωσσο άλμπουμ που έχει κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις "Μέλισσα"

Το -μεγάλων αντοχών- πέτρινο γεφύρι μας

(Στην ιστοσελίδα του κ.Cooper αναφέρεται στα διατηρημένα μνημεία του κάστρου)

Στο Διπόταμο, απο την αριστερή πλευρά του Κερεσοβίτικου ποταμού και λίγο πιό κάτω απο τον καταρράκτη που αναφέρει ο κ.Cooper, βρίσκεται αυτή η πολύ παλιά κρέμαση μύλου.

Σημειώσεις δικές μου:

1* Ο περιηγητής τοπογράφος και λοχαγός Leake, σωστά κατά την γνώμη μου, τοποθετεί το κάστρο της Οχιάς πάνω στην- άγνωστης θέσης-πόλη Οπούντα ή Οφιούντα της Ακρώρειας.

Γιατί βάσει του: "Αρχή σοφίας η των ονομάτων επίσκεψις" η πόλις του φιδιού (Οπούς ή Οφιούς) εύκολα γίνεται το κάστρο του φιδιού και κατ' επέκταση το κάστρο της Οχιάς, αφού το κυριότερο φίδι στην περιοχή ειναι η οχιά !

2** Οταν γράφεται στη ράχη Γεράκι, μάλλον είναι τυπογραφικό λάθος, εννοείται η ράχη Γερακάρι.

3*** Ο αγωγός στις πλαγιές του Γερακαριού δεν μετέφερε νερό στο Κακοτάρι αλλά στην Μπουκούτα (περιοχή Πανοπούλου) από τις πηγές της Κερέσοβας.

4**** Στα κτήρια που σώζονται είναι και το πέτρινο γεφύρι του Πετρωτού, το οποίο δεν αναφέρεται εδώ,  αναφέρεται όμως  στην ιστοσελίδα του προγράμματος του Πανεπιστημίου της Minnesota.

4β Πολλά από τα κτήρια που σώζονται ξεπερνούν και τα 2,5 μέτρα.

Σε απόσταση "αναπνοής" από το Πανόπουλο, εκτός από το κάστρο της Οχιάς, βρίσκονται άλλα τέσσερα κάστρα: Του Σκιαδά, της Μποκοβίνας, του Σταυρακιού και του Μισοβουνίου.

Ι.Β.Ντινόπουλος

Φωτογραφίες: Ιωάννης Β. Ντινόπουλος