Δυναμική ανατροπή Ε/Π - Roll over !

Στα Ελληνικά θα μπορούσαμε να αποδώσουμε το τμήμα αυτό της θεωρίας πτήσεων με τον όρο Δυναμική ανατροπή.

Είναι μία κατάσταση στην οποία μπορεί να βρεθεί ένα ελικόπτερο, στις φάσεις είτε προσγείωσης από ύψος αιωρήσεως, είτε απογείωσης για αιώρηση, πάνω σε ή από επίπεδη ή / και κεκλιμένη επιφάνεια ή έδαφος.

Την τεχνική πτήσης για προσγείωση/απογείωση από και σε κεκλιμένες επιφάνειες τις έχουμε διδαχθεί όλοι μας στη διάρκεια της βασικής εκπαίδευσης στη ΣΑΣ.

Το ζητούμενο του σημερινού σημειώματος είναι να ξαναθυμηθούμε τις προϋποθέσεις που οδηγούν σε μία Δυναμική ανατροπή, έτσι για να φρεσκάρουμε λίγο το μνημονικό μας.

Είναι γνωστό ότι κάθε ένας τύπος Ε/Π έχει το δικό του σχεδιασμό και τη δική του διαμόρφωση και είναι πολύ σημαντικό για τον χειριστή να έχει καταλάβει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Ε/Π και συγκεκριμένα του συστήματος του κυρίου στροφείου, του ουραίου, τα όρια για αυτά τα συστήματα, καθώς και τη θέση του κέντρου βάρους του Ε/Π, διότι όλα αυτά τα συστήματα επηρεάζονται από τις κλίσεις του εδάφους πάνω στο οποίο προσγειωνόμαστε αλλά και από την κατεύθυνση του άνεμου που πνέει.

Εάν ξεπεράσουμε τα όρια των συστημάτων αυτών, οδηγούμαστε με μαθηματική ακρίβεια σε μία δυναμική ανατροπή.

Οι προϋποθέσεις που θα μας οδηγήσουν σε δυναμική ανατροπή είναι τρεις.

Το σημείο στροφής. ( pivot point )

 

 

Η κλίση του Ε/Π κατά τον εγκάρσιο άξονά του. (rolling motion) 

  

Η υπέρβαση της κρίσιμης γωνίας του Ε/Π. ( critical angle)

  

Εάν δεν υπάρξει κάποια από τις παραπάνω προϋποθέσεις, δεν πρόκειται να έχουμε δυναμική ανατροπή του Ε/Π.

Είναι πολύ σημαντικό να ξέρουμε και να καταλαβαίνουμε τις συνθήκες που οδηγούν σε αυτές τις προϋποθέσεις, για να είμαστε σε θέση να αποφύγουμε μια πολύ δυσάρεστη αλλά και άκρως επικίνδυνη κατάσταση πτήσης, για την οποία, τις περισσότερες φορές, όταν αρχίσει να εκδηλώνεται (και ολοκληρώνεται μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα), δεν υπάρχει διορθωτική ενέργεια.

Ακόμη και ο εμπειρότερος χειριστής μπορεί να χάσει την οπτική επαφή με τον περιβάλλοντα χώρο και να εμπλακεί σε κατάσταση δυναμικής ανατροπής.

Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να αναλύσουμε τις τρεις αυτές προϋποθέσεις…

Το σημείο στροφής. ( pivot point )

Σημείο στροφής καλείται το σημείο, με το οποίο το σύστημα προσγειώσεως του Ε/Π έρχεται σε επαφή και μπορεί να είναι το ίδιο το έδαφος ή ένα αντικείμενο πάνω σε αυτό, που θα λειτουργήσει σαν ‘’άγκυρα’’ για το Ε/Π όταν αυτό θα προσπαθήσει να απογειωθεί.

Το μαλακό χώμα, πάνω στο οποίο είναι προσγειωμένο το Ε/Π, το παγωμένο και κολλημένο με τη πίστα, σύστημα προσγείωσης ή ακόμη και η ξεχασμένη να λυθεί δέστρα του σκι ή του τροχού, είναι ‘’άγκυρες’’ και σημεία στροφής για το Ε/Π.

Τα πτητικά δυναμικά του Ε/Π, σε ότι έχει σχέση τις προϋποθέσεις για δυναμική ανατροπή, είναι τα ίδια και στα Ε/Π με σύστημα προσγείωσης με σκι και σε αυτά που έχουν τροχούς. Έτσι πρέπει να δίνουμε πολύ μεγάλη προσοχή στη κατάσταση του συστήματος προσγείωσης και της επιφάνειας πάνω στην οποία έχουμε προσγειώσει το Ε/Π.

Πεταμένα στουπιά, ξύλα που έχουν μπει κάτω από το σύστημα προσγείωσης, ακόμη και τυχόν μαλακό έδαφος που ‘’έκατσε’’ από το βάρος του Ε/Π, αποτελούν πιθανές περιπτώσεις να λειτουργήσουν ως σημεία στροφής. 

Η πλευρική κίνηση του Ε/Π κατά τον εγκάρσιο άξονά του. (rolling motion).

Η πλευρική κίνηση του Ε/Π είναι δυνατόν να συνεχισθεί και μετά την επαφή του συστήματος προσγείωσης με την επιφάνεια του εδάφους ή με ένα αντικείμενο που προεξέχει (πχ, μεγάλη πέτρα, κορμός κομμένου δένδρου κ.λπ.).

Η κίνηση αυτή μπορεί να ελεγχθεί ευκολότερα με τη χρήση του συνθέτου χειριστηρίου, παρά με κινήσεις του χειριστηρίου πορείας. Δεν θα πρέπει όμως να κάνουμε απότομες εφαρμογές επί του συνθέτου, για να φέρουμε το Ε/Π στο ύψος της αιώρησης, όπως και δεν θα πρέπει να κατεβάζουμε απότομα το σύνθετο για το προσγειώσουμε (να ‘’λυτρωθούμε’’ από τη βάσανο του κεκλιμένου), διότι αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να εκδηλωθεί η πλευρική κίνηση προς την αντίθετη κατεύθυνση.

Καθώς ο βαθμός κλίσης του Ε/Π αυξάνεται, τα περιθώρια επαναφοράς του στην οριζόντια θέση μειώνονται δραματικά, αν λάβουμε υπόψη μας και δύο άλλους παράγοντες, αυτόν του πλευρικού ανέμου και του βήματος του ουραίου στροφείου.

Το ίδιο βέβαια μπορεί να συμβεί όχι μόνο σε περιπτώσεις από-προσγειώσεων σε κεκλιμένο, αλλά και σε μια πλαγιοκίνηση……

Η υπέρβαση της κρίσιμης γωνίας του Ε/Π. ( critical angle)

Η υπέρβαση της κρίσιμης γωνίας συμβαίνει όταν πλέον το κέντρο βάρος του Ε/Π έχει ξεπεράσει το σημείο στροφής (όπως φαίνεται στην τελευταία εικόνα). Αυτό μπορεί να συμβεί όχι μόνο σε κεκλιμένο έδαφος αλλά και σε τελείως επίπεδο.

Από τη στιγμή αυτή και μετά, ο έλεγχος του Ε/Π δεν είναι δυνατός όποια διορθωτική ενέργεια και να κάνουμε και η κατάσταση πλέον θα ολοκληρωθεί με την δυναμική ανατροπή του Ε/Π.

ΣΥΝΟΨΗ

Η δυναμική ανατροπή ενός Ε/Π μπορεί να μας συμβεί σε οποιαδήποτε στιγμή που το σύστημα προσγείωσης του Ε/Π έλθει σε επαφή με ένα σταθερό αντικείμενο. Είναι περισσότερο πιθανό να συμβεί στις φάσεις απογείωσης – προσγείωσης σε κεκλιμένο και επιδεινώνεται όταν ο χειριστής κάνει υπερδιορθώσεις στο χειριστήριο πορείας, αλλά και όταν αυξομειώνει το σύνθετο χειριστήριο απότομα και νευρικά.

Επειδή η δυναμική ανατροπή του Ε/Π μπορεί να συμβεί σε όλους μας και με πολύ γρήγορους ρυθμούς…… γι’ αυτό …μα – λα – κά στα χειριστήρια !!! 

Πηγή:

http://armyaviation.wordpress.com/2008/08/29/dynamic-rollover/