Περί Δοκιμίων.... Και περί Ερωτος ........

Δοκίμιο σημαίνει απόπειρα λόγου, έκφρασης για συγκεκριμένο θέμα, το οποίο δεσμεύει τη σκέψη και την έρευνα του στοχαστή. Το θέμα που επιλέγει και ο τρόπος που το αναπτύσσει, είναι δηλωτικά της ιδιοσυγκρασίας του συγγραφέα, της ιδιαίτερης συγκινησιακής και διανοητικής του συγκρότησης. Ο δοκιμιογράφος επιχειρεί να αναμετρηθή τελεσίδικα με το ζήτημα που τον τον απασχολεί. Η επιτυχία της αναμέτρησης ειναι ζωτικής σημασίας, και ισοδυναμεί, ενδεχομένως, με την ολοκλήρωση του δοκιμίου, που σημαίνει τη λήξη της περιδίνισης του ζητήματος στο νού του συγγραφέα. 

 

Για τον Ερωτα..

Η σκηνή του θεάτρου οφείλει περισσότερα στον έρωτα απο ό,τι η ζωή του ανθρώπου. Διότι στη σκηνή, ο ερωτας ειναι πάντοτε θέμα κωμωδιών και μερικές φορές τραγωδιών, αλλα στη ζωή προκαλεί πολύ κακό, άλλοτε σα σειρήνα και άλλοτε σα μαινάδα, Παρατηρείται ισως, οτι μεταξύ ολων των μεγάλων και άξιων προσώπων, (των οποίων η μνήμη παραμένει, είτε αρχαία είτε πρόσφατη) δεν υπάρχει ουτε ένας που να τον εχει συνεπάρει ο ερωτας μέχρι τρέλλας. Πράγμα που δείχνει οτι τα μεγάλα πνεύματα και οι μεγάλες ασχολίες κρατούν σε απόσταση, το αδύναμο αυτό πάθος. Θα πρέπει ωστόσο να εξαιρέσετε τον Μάρκο Αντώνιο, τον εξ ημισείας εταίρο του αυτοκρατορικού αξιώματος της Ρώμης, και τον Αππιο Κλαύδιο, τον εκ των Δέκα Νομοθετών. Απο αυτούς, ο πρώτος ηταν πράγματι ανδρας φιλήδονος και χωρίς μέτρο. Ο δεύτερος ομως ηταν αυστηρός και φρόνιμος ανδρας. Και απ' αυτό φαίνεται οτι, εστω και σπάνια, ο έρωτας μπορεί να βρή την είσοδο οχι μόνο σε μία ανοιχτή καρδιά, αλλά επίσης , σε μία καρδιά καλά οχυρωμένη, αν οι φύλακες δεν αγρυπνούν. 

Ειναι φτωχή η ρήση του Επίκουρου: Satis magnum alter theatrum sumus : λές και ο ανθρωπος, φτιαγμένος για το στοχασμό των ουρανών και ολων των ευγενών πραγμάτων, δε θα επρεπε να κάνη τίποτε άλλο, παρα να γονατίζη μπροστά σε ενα μικρό είδωλο, και να κάνη τον εαυτό του υποχείριο, αν και οχι του στόματος (οπως τα ζώα), αλλά των ματιών, που του δόθηκαν για ανώτερους σκοπούς. Ειναι παράξενο, να παρατηρήση κανείς την υπερβολή αυτού του πάθους, και πως αγνοεί και προσβάλλει τη φύση και την αξία των πραγμάτων, με το εξής: το να μιλάη κανείς με διαρκείς υπερβολές, μόνο στον ερωτα δείχνει ταιριαστό. Ουτε περιορίζεται στα λόγια, διότι, ενω εχει ειπωθεί σωστά, οτι ο αρχικόλακας, με τον οποίο ολοι οι μικροί κόλακες συμφωνούν, ειναι ο ιδιος ο εαυτός του ανθρώπου, σίγουρα ο ερωτευμένος ειναι κάτι περισσότερο. Διότι ποτέ δεν υπήρξε υπερήφανος άνδρας, ο οποίος να εχη τόσο παράλογα μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, οπως εχει ο ερωτευμένος για το αγαπημένο του πρόσωπο, και γι' αυτό καλώς ειπώθηκε ότι, είναι αδύνατο να ειναι κανείς ταυτόχρονα ερωτευένος και συνετός. Ουτε συμβαίνει αυτή η αδυναμία να γίνεται φανερή μόνο στους αλλους, και οχι στο αγαπώμενο πρόσωπο. Αντίθετα, σε αυτό ακόμη περισσότερο, εκτός κι αν ο ερωτας ειναι αμοιβαίος. Διότι ισχύει ο κανόνας, οτι ο ερωτας πάντα ανταμοίβεται ειτε με ανταπόδοση ειτε με μιά ενδόμυχη και μυστική περιφρόνηση. Ακόμη περισσότερο, λοιπόν, θα έπρεπε οι ανθρωποι να ειναι προσεκτικοί μ' αυτό το πάθος, που δεν ειναι μόνον η αιτία να χάσουν αλλα πράγματα αλλά και το ίδιο αυτό που ποθούν. 

Οσο για τις άλλες απώλειεις, η αφήγηση του ποιητή τις παριστά καλά: εκείνος που προτίμησε την Ελένη, εγκατέλειψε τα δώρα της Ηρας και της Παλλάδος. Διότι, όποιος δίνει υπερβολική αξία στο ερωτικό αισθημα, εγκαταλείπει και τα πλούτη και τη σοφία. Η πλημμυρίδα αυτού του πάθους ερχεται ακριβώς στις ωρες της αδυναμίας, δηλαδή στη μεγάλη ευτυχία η τη μεγάλη κακοτυχία ( αν και το τελευταίο εχει παρατηρηθεί λιγότερο συχνά). Και οι δύο αυτές ωρες διεγείρουν τον ερωτα και τον κάνουν περισσότερο πυρετώδη και συνεπώς αποδεικνύουν πως ειναι τέκνο της αφροσύνης. Κάνουν καλύτερα εκείνοι που, αν δεν μπορούν παρα να αποδεχθούν τον ερωτά τους, τον κρατούν ωστόσο στη σωστή του θέση , και τον αποκόπτουν τελείως απο τις σοβαρές υποθέσεις και πράξεις της ζωής τους. Διότι, μια φορά να αναμιχθή στις δουλειές τους, αναστατώνει την τύχη των ανθρώπων, και τους κάνει να μην μπορούν να σταθούν πιστοί στους σκοπούς τους.

Δεν ξέρω πώς, αλλά οι στρατιωτικοί ειναι επιρρεπείς στον ερωτα: νομίζω, με τον ιδιο τρόπο που ειναι επιρρεπείς στο κρασί, γιατι οι κίνδυνοι συνήθως ζητούν να πληρωθούν με ηδονές. Υπάρχει στη φύση του ανθρώπου μια μυστική τάση και ροπή προς την ανάγκη για τους αλλους, η οποία, αν δεν αναλωθεί σε μερικά πρόσωπα η σε ενα, σκορπίζεται αβίαστα σε πολλούς, και κανει τους ανθρώπους ευσπλαγχνικούς και ελεήμονες, οπως παρατηρούμε μερικές φορές στούς μοναχούς. Η αγάπη μεταξύ των συζύγων γεννάει την ανθρωπότητα, η αγάπη μεταξύ φίλων την τελειοποιεί, αλλά η αχαλίνωτη αγάπη την διαφθείρει και την ευτελίζει...

Francis Bacon